Professor-o‘qituvchilarning mehnat faoliyati nafaqat yuksak bilim va mas’uliyat, balki katta jismoniy va ruhiy kuch talab etadi. Doimiy muloqot, ovoz apparatiga tushadigan yuklama, katta hajmdagi axborot bilan ishlash hamda stress holatlari vaqt o‘tishi bilan sog‘liqqa salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shu sababli pedagog xodimlar uchun xos bo‘lgan kasb kasalliklari va ularning oldini olish choralarini bilish juda muhimdir.

Asosiy xavf omillari

Pedagogik faoliyat jarayonida quyidagi omillar ko‘proq uchraydi:

uzoq vaqt davomida tik turib yoki o‘tirib ishlash;

ovoz apparatiga doimiy yuklama;

hujjatlar va kompyuter bilan ishlashda yuqori ko‘rish yuklamasi;

ruhiy zo‘riqish va stress;

me’yorlanmagan ish vaqti;

mehnat va dam olish rejimiga yetarlicha e’tibor berilmasligi.

Eng ko‘p uchraydigan kasb kasalliklari

Ovoz apparati kasalliklari Ovozdan tez-tez va uzoq foydalanish ovozning bo‘g‘ilishi, surunkali laringit, faringit va boshqa buzilishlarga olib kelishi mumkin. Ayniqsa katta auditoriyalarda dars o‘tadigan pedagoglar xavf guruhiga kiradi.

Umurtqa pog‘onasi va bo‘g‘imlar bilan bog‘liq muammolar Harakatning kamligi, noto‘g‘ri o‘tirish va ish joyining noqulayligi bel va bo‘yin og‘riqlari, osteoxondroz hamda mushaklarning doimiy charchashiga sabab bo‘ladi.

Ko‘rish qobiliyatining buzilishi Kompyuter, interaktiv doska va o‘quv materiallari bilan uzoq ishlash ko‘z charchashi, ko‘z qurishi sindromi va ko‘rish qobiliyatining pasayishiga olib keladi.

Ruhiy-emotsional charchash (kasbiy yonish) Doimiy mas’uliyat, zo‘riqish va vaqt tanqisligi emotsional holatning yomonlashuvi, asabiylik va ishga bo‘lgan qiziqishning pasayishiga sabab bo‘lishi mumkin.

Yurak-qon tomir tizimi buzilishlari Surunkali stress va ortiqcha charchash arterial qon bosimining ko‘tarilishi hamda yurak faoliyatida funksional o‘zgarishlarga olib kelish ehtimolini oshiradi.

Xavfni kamaytirish: profilaktika choralari

Sog‘liqni saqlash va kasbiy faoliyatni uzoq davom ettirish uchun quyidagilar tavsiya etiladi:

ish jarayonida qisqa tanaffuslar qilish;

ovoz gigiyenasiga rioya etish, zaruratda ovoz kuchaytiruvchi vositalardan foydalanish;

ish joyini to‘g‘ri tashkil etish va to‘g‘ri qomatni saqlash;

umurtqa, bo‘yin va ko‘zlar uchun oddiy mashqlarni bajarish;

jismoniy faollik va to‘liq dam olishga e’tibor qaratish;

tibbiy ko‘riklardan o‘z vaqtida o‘tish;

charchoq va ruhiy zo‘riqish belgilariga befarq bo‘lmaslik.

Sog‘liqqa g‘amxo‘rlik — kasbiy madaniyatning bir qismi

Pedagog xodimlar uchun xavfsiz mehnat sharoitlarini yaratish va sog‘liqni asrash madaniyatini shakllantirish ta’lim muassasalari oldidagi muhim vazifalardan biridir. Kasb kasalliklarining oldini olish pedagoglarning sog‘lom mehnat qilishini ta’minlabgina qolmay, ta’lim sifati oshishiga ham xizmat qiladi.